AFET ve ÇOCUK
Ülkemiz yakın zamanda deprem gibi yıkıcı bir afetle sarsıldı. Milyonlarca insanımız bu afetten etkilendi. Yaşanan bu olay birçok insan üzerinde sarsıcı etkiler oluşturdu ve travmalara yol açtı.
Travma; kişide bir olayı doğrudan deneyimleyerek, bir başkasının başına geldiğine tanık olarak, yakın birinin başına geldiğini öğrenerek oluşabilir. Afetler gibi travmatik olayların bireyler üzerinde oluşturduğu etkiler oldukça normal ve olağandır. Ancak bu etkilerin oranı bireysel farklılıklara bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Bazı insanlar bu durumu daha kolay atlatırken bazı insanlar desteğe ve psikolojik yardıma ihtiyaç duyar. Çocuklar da kırılgan yapıları nedeniyle travmatik olaylardan en çok etkilenen gruptur. Bu beklenmedik olaylar çocukların kendilerini çaresiz ve savunmasız hissetmesine yol açabilir. Çocuklar travmatik olaylarla kendi baş etme becerilerini kullanarak veya aile ve sosyal çevresinin desteğiyle mücadele edebilir. Bu aşamada ebeveynlerin veya çocuğun bakımını üstlenen kişilerin sunacağı psikososyal destek ve müdahale çok önemlidir.
Peki depremden etkilenen çocuklarda karşılaşabileceğimiz olası tepkiler nelerdir ve onlarla nasıl iletişime geçmeliyiz?
Deprem Sonrası Çocuklarda Görülebilecek Tepkiler
Aşırı korku ve çaresizlik hissedebilirler.
Çevrelerinde olan biteni algılayamayabilirler. Donuk, dalgın olabilirler.
Bulantı, karın ve baş ağrısı, iştahsızlık görülebilir.
Küçük çocuklar daha erken dönem davranışlarına dönebilirler. (altını ıslatma, parmak emme)
0-2 yaş dönemi çocukları daha fazla ağlama davranışı gösterebilir, uyku ve yeme alışkanlıkları değişebilir, anne babaya daha bağımlı hale gelebilir.
Okul öncesi dönemi çocuklarda konuşmama, geceleri sürekli uyanma ve kâbus görme, aşırı sinirlenme ve öfke hali olabilir.
Okul dönemi çocuklarında(7-12 yaş) okula gitme konusunda isteksizlik, okul başarısında düşüş, uyku problemleri, öfke, saldırganlık görülebilir.
Ergenlik dönemindeki gençlerde yoğun öfke, keder hissi, kendini suçlama, kendine zarar verme gibi davranışlar gözlenebilir.
Çocuğa Yardımcı Olmak İçin Neler Yapılabilir?
Ebeveynler veya çocuğun bakımını üstlenen kişiler ilk önce sakin olmalı ve çocuğa güven verici bir şekilde konuşmalıdır.
Travmatik yaşantıya verdikleri tepkilerin normal olduğunu belirtin.
Ekstra ilgi gösterin, sarılın, şefkat gösterin. Çocuğun üzülmesine, ağlamasına izin verin.
Çocuğu konuşması için zorlamayın. Konuşmak istemiyorsa hislerini ifade edebilecek farklı yöntemler bulun. (resim çizmek gibi)
Çocuğun kendisini ifade etmesine yardımcı olmak için “deprem sonrası ilk hissettiğim şey neydi?” “ne düşündün?” “kendini güvende hissetmen için neler yapabilirim” “bugün bu konuda ne düşünüyorsun” gibi sorular sorabilirsiniz.
Kötü şeylerden sorumlu olmadıklarını açıklayın.
Çocuğa gerçeği açık ve basit bir şekilde yani çocuğun anlayabileceği düzeyde söyleyin. “Gitti” “Geri gelecek” gibi doğru olmayan ifadeler çocuğun size olan güvenini sarsacaktır.
Çocuğun gelişimsel dönemine uygun bir şekilde ölüm kavramını açıklayın.
Depremle ilgili olumsuz haberlerden ve görüntülerden uzak tutun.
Sorduğu tüm sorulara sabırla ve dürüst bir şekilde cevap verin.
Çocuk çok fazla etkilendiyse ve davranış değişimleri azalmadıysa çocuk ruh sağlığı
uzmanına danışın.
Sena Gökçe Demirol
Psikolojik Danışman