Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu
Dünya sinemasının kült filmlerinden biri olan ve Chuck Palahniuk’un aynı adı taşıyan romanından uyarlanan Fight Club’ı birçoğumuz izlemiştir. Filmin sonunda Tyler Durden karakterinin aslında gerçekte var olmayan biri olduğunu görürüz. Çoğumuz bu durumu “hayali arkadaş” olarak değerlendirse de aslında bu durum, dissosiyatif (çoklu) kişilik bozukluğunun güzel bir örneğidir. Dissosiyatif kişilik bozukluğu, kişinin kendi kimliği dışında farklı kimlikler yaratması ve zaman zaman bu kimliklere bürünmesiyle kendini gösteren bir bozukluktur. Yaratılan diğer kimlikler “alter” olarak adlandırılır. Bu kimlikler kişilik özellikleri, cinsiyet, yaş, isim vb. bakımdan ana kimlikten ayrılabilir ve birbirine tamamen zıt mizaçlarda olabilir. Bir kimlikte asabi ve geçimsiz bir mizaca sahip kişi alter kimliğinde uyumlu ve sakin bir mizaca bürünebilir. Bunun yanında becerileri, zevkleri, hobileri ve hatta sağlık durumları bile birbirinden farklı olabilir. Bu durum zaman zaman kişi tarafından bir çeşit savunma mekanizması olarak da kullanılabilir. Örneğin, Fight Club’ta anlatıcı, zorlu bir durumla karşı karşıya kaldığında ve baş edemediğinde devreye alter kişiliği olan Tyler’ı sokar. Çünkü Tyler Durden karakteri anlatıcının aksine daha dominant, güçlü ve sorunlarla baş edebilen bir kişiliktir.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Belirtileri
Yaratılan kimlikler birbirinden bağımsızdır ve kişi bir başka kimliğe büründüğünde yaşadıklarını diğer kimlikteyken hatırlamaz. Bu durum tanı koyma aşamasında diğer bozukluklardan (şizofreni, borderline gibi) ayrılması adına önemli bir noktadır. Bu unutma durumu normal unutkanlıktan farklı olarak kişinin temel bilgilerini unutması, olayların akışında kopukluklar yaşaması ile kendini gösterir. Kişi aradaki zaman kaybının ve hatırlamadığı eylemlerin farkına varsa da durumu anlamlandıramayıp depersonalizasyon (kendine yabancılaşma) yaşayabilir. Bu durumlara somatizasyon (psikolojik durumla ilişkili fiziksel rahatsızlıklar), konversiyon (nörolojik belirtiler) ve depresyon eşlik edebilir. Dissosiyatif kişilik bozukluğuna sahip bireyler çoğu, çocukluklarında cinsel, fiziksel ve duygusal istismara maruz kalmış kişilerdir. Kişi bu travmatik durumla baş etmek için dissasiyasyonu (bölünme) kullanır. Travmatik durumla baş edebilecek bir kimlik yaratır ve travmayı yaşayan kimliğinden bu kimliğe geçerek anıyı bilinçten ayırmaya çalışır.
Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Tedavi Süreci
Bu kimlik bozukluğuna sahip kişiler farklı kişiliklerden haberdar olmadıklarından terapiye başlama sebepleri bu konudan bağımsızdır. Online Tedavi başlangıcından sonraki süreç aslında farklı kişiliklerin varlığının farkına varıldığı bir zaman dilimidir. Danışan da alterlerin farkına vardıkça bir savunma mekanizması olarak süreç içerisinde ekstra kimlikler de yaratabilir. Terapinin amacı bu bölünmeyi sonlandırma amacıyla kişilikleri bütünleştirmek, bozukluğa sebep olan travmatik durumu yeniden yapılandırmak ve etkili baş etme mekanizmaları geliştirmek olmalıdır.