Dissomnia Nedir
Dissomnia Nedir?
Dissomnia kavramı uyku bozukluğu anlamına gelmektedir. Yapılan araştırmalara göre psikolojik rahatsızlıkları olan bireylerin %75’inden fazlası uyku konusunda birtakım rahatsızlıklar yaşamaktadırlar. Anksiyete bozuklukları, depresyon, duygudurum bozuklukları gibi birçok bozuklukta uyku yapısında ve uyku ritminde de anormallik olduğu söylenebilir. Fakat uyku bozuklukları başka bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabileceği gibi herhangi bir hastalıktan bağımsız şekilde de ortaya çıkabilir. Kişinin yaşamında meydana gelen olumsuz psikolojik, fizyolojik ya da çevresel etkenler sonucunda çeşitli uyku bozuklukları ortaya çıkabilir. Bu hastalık kişinin yaşamında işlevsellik başta olmak üzere birçok probleme sebep olur ve bireylerin yaşam kalitesini düşürür.
Uyku Bozukluğu Türleri Nelerdir?
1. İnsomnia
Uyku bozuklukları arasında en çok karşılaşılan rahatsızlıktır. Uykuya dalmada zorluk çekme, uykuya dalamama, uyku süresinde azalma, normal uyanma süresinden erken uyanma ve gün içerisinde uyku şikayeti yaşama en sık karşılaşılan belirtilerindendir. Bu belirtiler sonucunda bireyin gün içerisindeki etkinliklerinde gözle görülür bir azalma meydana gelir. Bireye insomnia teşhisi konulabilmesi için şikayetlerin uzun bir süreçte gözlenmesi gerekir. DSM5’e göre yukarıdaki belirtilerin en az bir tanesinin haftada en az üç gün yaşanması gerekir. Bu süreç en az üç ay boyunca devam etmeli ve başka bir ruhsal bozukluk veya tıbbi durumla açıklanmamalıdır. Ek olarak ilaç, madde ya da alkol kullanımı sonucunda da yaşanmaması gerekmektedir.
2. Hipersomnia
Kelime anlamı olarak çok uyuma anlamına gelen hipersomnia, aşırı uyku hali ya da gündüzleri uyuma eğilimi olmak üzere iki türdür. Ana uyku evresi en az 7 saat sürmesine rağmen, aynı gün içerisinde yineleyen uyku evreleri, aniden uyuya kalma, uyandıktan sonra dinlenmiş hissetmeme ve uyanık kalmakta zorluk çekme şeklinde belirtileri bulunmaktadır.
3. Narkolepsi
Gece uykularının sık sık bölünmesidir. En az üç ay boyunca görülmesi gerekmektedir. En belirgin özelliklerinden biri ise bir önceki gece ne kadar uyunursa uyunsun aşırı uyku hali ve sürekli uykunun bölünme halinin tekrarlanmasıdır.
4. Solunumla ilgili uyku bozuklukları
Uyku sırasında nefes alma problemi çekmek ya da kısa süreli nefes kesilmelerini (apne, soluksuzluk) örnek olarak verebiliriz. Yüksek sesli horlama da bu bozukluğun belirtisi olabilmektedir.
Uyku bozukluklarının temelinde tıbbi sorunların yanında psikolojik rahatsızlıklar da önemli yer tutmaktadır. Çeşitli uzmanlar tarafından birçok yöntemle birlikte bu bozuklukların tedavisi gerçekleştirilebilir. Bu rahatsızlıkların tedavisi 4 aşamadan oluşmaktadır:
1. Genel öykü bilgisinin ve tedaviye gelme sebebinin, hastalığı başlatan faktörlerin öğrenilmesi
2. Altta başka herhangi bir bozukluğun yatıp yatmadığının ve ikincil nedenlerin düşünülmesi
3. Uyku ve uykuya geçiş konusunda hastanın eğitimi
4. Uykusuzluğun olumsuz sonuçlarının tedavisi
Uyku bozukluklarının tedavisinde kullanılan yöntemlere örnek olarak; uyku hijyeni eğitimi, uyku kısıtlama eğitimi, bilişsel ve davranışçı terapiler ve paradoksal niyetleme kavramlarını örnek olarak verebiliriz. Uyku hijyeni eğitiminde temel amaç hastanın çevresel koşullarını değiştirerek farkındalık sağlamaktır. Diyet düzen oluşturmak, alkol-kafein gibi maddeleri kısaltmak gibi yöntemleri uyku hijyenine örnek olarak verebiliriz. Uyku kısıtlama tedavisinde amaç uyku çizelgesi oluşturarak ideal uyku seviyesini belirlemektir. Aşama aşama yatakta geçirilen süreyi azaltarak ilerlenebilir. Bilişsel terapi tedavisi ise bireyin uyku hakkındaki yanlış ve çarpıtılmış düşüncelerini ortadan kaldırmayı hedefler. Son olarak paradoksal niyetlenme ise hastaya uykuya dalma çabaları yerine uyanık kalmaya çabalamasını önerir.
Uyku bozuklukları tedavisi kişiye özel ve hastanın yaşam stiline göre planlanarak uygulanmaktadır. Uyku bozuklukları bireyin hem beden hem de ruh sağlığı açısından önemli ve riskli durumlardandır. Yukarıda verilen belirtilere sahip olan kişilerin bu alanda çalışan bir uzmana başvurmaları önerilmektedir.
Psikolojik Danışman Sümeyye Aydemir
Kaynakça
Birparçatuhaftık.com. ”Uyku Bozukluğu(Dissomnia)”. Erişim: 12 Nisan 2023. https://birparcatuhaftik.com/uyku-dissomnia/
Erdempsikiyatri.com. “Uyku Bozuklukları ve Uyku Bozukluğu Tedavisi”. Erişim: 12 Nisan 2023. https://www.erdempsikiyatri.com/uyku-ve-uyku-bozukluklari
Gamsızkan, Z. (2018). İnsomnia; Tanımı, Sınıflaması ve Birinci Basamakta İnsomnia Yönetimi. Duzce Medical Journal, 19 (2) , 48-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dtfd/issue/36473/418946
Hisarhospital.com. “Uyku Bozuklukları Merkezi”. Erişim: 12 Nisan 2023. https://hisarhospital.com/bolumler/uyku-bozukluklari-merkezi/
Keskin N. , Tamam L. Uyku Bozuklukları: Sınıflama ve Tedavi. aktd. 2018; 27(2): 241-260. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aktd/issue/32181/346010
Sabriburhanoğlu.com. “Uyku ve Uyku Bozuklukları”. Erişim: 13 Nisan 2023. https://www.sabriburhanoglu.com/uyku-ve-uyku-bozukluklari