Öz Şefkat Nedir?
Kendinize karşı merhametli ve sevecen misiniz yoksa acımasız ve eleştirel mi? Kendinize karşı davranış biçiminizin size ve hayatınıza etkisi nedir?
Öz Şefkat Nedir?
Şefkat, kelime anlamı olarak kısaca “sevecenlik” demektir. Öz şefkat ise kişinin kendine karşı sevecen ve nazik olmasına denebilir.
Şefkat, bir başkasının iyiliği için uğraşmak, onu anlayabilmek ve acısına ortak olabilmek ve yardım etmeyi içerir. Tüm bunları bireyin başkalarına değil kendine çevirmesi öz şefkat kavramını oluşturur. Yani bireyin kendini anlaması, kendini sevmesi, incitmemesi ve kendine karşı sert yargılamalarda bulunmamasıdır.
Bireyin kendini bağımsız bir kişi olarak görmesi, düşüncelerinden, duygularından ve davranışlarından sorumlu olması ve kabul edilebilir hissetmesi için kendini olumlu bir şekilde değerlendirmesine ihtiyaç duyduğu düşünülmektedir (Akın, 2008)
Kişinin öz şefkatli olması yaşadığı olumsuz olaylardan sonra kendine hemen yüklenmeden ve suçlamadan olayları değerlendirebilmesine olanak tanır. Kişinin kendini suçlamaması sorunu görmezden gelmesi ve hatasını kabul etmemesi anlamına gelmez. Aksine öz şefkatli kişi kendini acımasızca eleştirmeden ve olayları çarpıtmadan değerlendirir, kendisinin de başkaları gibi hata yapabileceğinin farkına varır ve duygularını kabul eder. Bu sayede gelecekte yaşayabileceği benzer problemlere karşı daha hazır hale gelir.
Öz şefkat, negatif yaşam olaylarına karşı bireyi korur. Başka bir deyişle bireyi hayatındaki başarısızlıklara ve zorluklara karşı daha dirençli hale getirerek bunlarla mücadele etmesini sağlar. Birey, hayatıyla ilgili sorumluluklar alarak hedeflerine ulaşmak için daha motive olur. Bireyin kendine karşı öz şefkatli olması kişilerarası ilişkilerini de olumlu etkiler; kendine karşı anlayışlı ve nazik olmak kişiyi diğer insanlara karşı daha şefkatli, sevecen, nazik hale getirir.
Yakın bir dostumuz onu üzen bir problem yaşadığında onun yanında olduğumuzu hissettirir, anlayışlı davranır, teselli eder ve kendini üzmemesi gerektiğini söyleyerek ona destek oluruz. Ancak söz konusu kendimiz olduğunda; bir sorun veya başarısızlık yaşadığımızda kendimize karşı daha acımasız davranarak kendimizi suçlama yolunu seçer ve negatif duyguların esiri oluruz. Kendimize de tıpkı bir arkadaşa yaklaşır gibi yaklaşabilmeli ve yargılamadan önce anlamaya çalışmalıyız.
Düşük Öz Şefkat Nedenleri
Erken dönem çocukluk yaşantılarında ebevenyler veya çocuğa bakım veren başka kişiler tarafından şefkatle yaklaşılmaması, eleştirel ve suçlayıcı davranılması çocuğun da kendine bu şekilde yaklaşmayı öğrenmesine neden olabilir.
Ayrıca araştırmalar çocukluk dönemindeki istismar ve ihmalin öz şefkati azalttığını ortaya koymaktadır. Sonuç olarak;
Öz şefkat mutluluk, umut, empati gibi olumlu bileşenlerle pozitif ilişkilidir. Stres, endişe, öfke, depresyon gibi olumsuz bileşenlerle negatif ilişkilidir. Öz şefkat, psikolojik sağlığı önemli düzeyde etkiler. Öz şefkatli bireyler kendilerine karşı daha az yargılayıcı olurlar, olayları daha dengeli yorumlarlar, kendilerinin de hata yapabileceğini ve herkes gibi olumsuz durumlar yaşayabileceklerini bilirler ve olayları bu şekilde algılarlar. Kendine karşı daha sevecen olan bireyler hayatta daha mutlu olurlar, kendilerine karşı anlayışlı olmak başkalarına karşı da anlayışlı olmalarını sağlar, empati düzeyleri yüksek olur ve bu sayede daha iyi ilişkiler kurarlar, zorlu yaşam olaylarıyla daha iyi başa çıkarlar ve daha az kaygı yaşarlar.
Kaynakça
Akın, A. (2008). Self
compassion and achievement goals: A structural equation modeling approach. Eurasian Journal of Educational Research, 31, 1
15.